Wacyigelin la’aanta nidaamka xaaladda EU dejisay ayaa dib loo soo celiyay si macquul ah oo loogu talagalay codsiyada soo daahay ee dadka haysta kaadhka degenaanshada joogtada ah
Home Office ayaa wax weyn ka beddeshay xuquuqda muwaadiniinta Midowga Yurub ee joogay UK ka hor Brexit.
Waxay u socotaa inay ka noqoto sharci ay samaysay Agoosto kaas oo mamnuucaya kuwa si khalad ah u codsaday kaararka degenaanshaha rasmiga ah ka dib aftida inay sameeyaan codsi soo daahay oo ah degenaansho EU haddii aysan ka warqabin nidaamka socdaalka ee sida gaarka ah loo abuuray.
Si kastaba ha ahaatee, ololeeyayaasha ayaa sheegaya in go’aanka ay tahay in lagu taageero kelmado si cad oo hagid ah oo loogu talagalay shaqaalaha kiisaska, haddii kale muwaadiniinta EU-da waxay ku dambayn doonaan inay “dawarsadaan” si loo aqoonsado xuquuqdooda.
Isbeddelku wuxuu daba socdaa sheekooyin taxane ah oo muwaadiniinta EU-da ah oo wajahaya cawaaqib xun, oo uu iftiimiyay Ilaaliyaha.
Muwaadiniinta EU ee ku nool Boqortooyada Midowday (UK) iyo kuwa Ingiriis ee ku nool EU ka hor Brexit waxay xaq u leeyihiin inay sii joogaan waddankii ay ku noolaayeen ee hoos yimaada heshiiska ka bixitaanka Brexit.
Dawladdu waxay bilawday nidaamka dejinta EU-da dhijitaalka ah (kaas oo aan lahayn kaadh) si loo diiwaan geliyo ku dhawaad 6 milyan oo muwaadin EU ah oo dalka ku sugan. Nidaamku wuxuu xirmay Juun 2021, laakiin codsiyada soo daahay waxaa loo tixgeliyey “sababo macquul ah”.
Dhibaatooyin ayaa ka dhashay bishii Agoosto ee la soo dhaafay hawlgal ka dhan ah Home Office. Xeerar cusub ayaa meesha ka saaray “ka warqab la’aanta” nidaamka dejinta oo ah sabab macquul ah oo ku saabsan codsiga soo daahay.
Go’aanka ayaa dhibaato weyn ku keenay muwaadiniinta Midowga Yurub, oo uu ku jiro mid Talyaani ah oo maqaaxi ah oo canshuur ka bixinayey UK muddo 21 sano ah balse habeen qura la helay akoonkiisa bangiga Santander oo xayiray, taasoo ku qasabtay inuu xirto ganacsigiisa maadaama uusan mushaar siin karin shaqaalaha iyo alaab-qeybiyeyaasha.
“Wax qalad ah ma aanan samayn oo waxay dhahaan maalin uun ‘bye, bye’, sharraxaad ma jiraan, waxba. Waxay ahayd wax laga naxo,” Massimo ayaa u sheegay Guardian.
Ololeyaashu waxay qiyaaseen in tobanaan kun oo muwaadiniin EU ah ay codsadeen kaararka degenaanshaha rasmiga ah ka dib 2016.
Silvana, oo ah maal-galiyaha tignoolajiyada talyaaniga, ayaa ogaatay in kaadhka degenaanshiyaha joogtada ahi aanu faa’iido lahayn markii ay u aaday in ay u cusboonaysiiso kaarka caymiska caafimaadka Yurub ee gabadheeda ka hor fasaxa, kaliya loo sheegay in kaarkeeda degananshiyaha joogtada ah aysan waxba ka jirin.
Sida ku cad xeerarka Home Office ee Agoosto, waxay la kulmi kartaa ka saarida dalka sababtoo ah ka warqab la’aanta qorshaha dejinta EU ma ahayn sabab macquul ah oo codsi soo daahay.
Ka dib markii ay u hogaansameen cadaadis ka yimid ololeyaasha iyo muwaadiniinta EU, Home Office wuxuu daabacay tilmaamo cusub shaqaalaha kiisaska, isagoo u sheegaya codsiyada daahay ee kuwa haysta kaararka degenaanshaha rasmiga ah “waa sababo macquul ah” dib u dhigista codsiga nidaamka.
Dadka gudaha ku jira ee Home Office-ka ayaa sheegaya in hagitaanku aan “loo rogin” balse kaliya “la cusboonaysiiyey” oo si cad loo dhigay.
Laakiin qareennada Bindmans, oo ka mid ah 55 urur oo u soo qoray Home Office arrimaha ay sababeen isbeddelkii Agoosto ee xeerarka, ayaa yidhi “hagidda cusub ee la daabacay 16-kii Janaayo waxay calaamad u tahay isbeddel weyn oo ku aaddan mowqifka dawladda ee codsiyada soo daahay ee Qorshaha dejinta EU”.
Silvana wuxuu yiri: “Aad ayaan ugu faraxsanahay inay beddelaan tilmaamaha iyo inay xaqiiqsadeen inay khalad ahayd in tan loo sameeyo muwaadiniinta wanaagsan ee halkan joogay waqti dheer oo wax ku soo kordhinaya bulshada.”Massimo, oo haysta dhalashada Midowga Yurub ee UK, ayaa xisaabtiisa bangiga si qalad ah loo xayiray.
Si kastaba ha ahaatee, kooxda ololaha ee 3million ayaa ku tilmaamay isbeddelka guul qayb ah, maadaama hagida la cusbooneysiiyay aysan ahayn mid cad sida ay noqon karto.
